Elektrik, telekomünikasyon ve görüntü sistemlerinde enerjinin ve verilerin iletilmesinde kablo sistemleri yoğun olarak kullanılmaktadır.
Kabloların güvenlik ve çevresel kirlilik gibi sorunlara neden olmaması için yer altına yerleştirilmesi gerekmektedir. Kilometrelerce uzunluğa sahip bu kablolarda çeşitli nedenlerden ötürü zamanla çeşitli arızalar meydana gelebilmektedir. Yer altında bulunan kabloların arızalarının neler olduğu, kablolarda arıza tespitinin nasıl yapıldığı ve bu arıza tespitinde kullanılan cihazların hangileri olduğunu bu yazımızda öğrenebileceksiniz.
Ülkemizde elektrik enerjisi hatları, telefon hatları ve görüntü hatları genellikle yer altında veya sıva altında bulunmaktadır. Çeşitli nedenlerden dolayı yer altında bulunan kablolarda zamanla;
> Kısa devre
> Kablonun su alması,
> Kabloda hasar
> Kopukluk
Geçmişte arıza tespiti yapılırken çeşitli yöntemler ve hesaplamalar kullanılmaktaydı. Arıza, ohmmetre veya meger yardımıyla tespit edilmeye çalışılıyordu. Arıza çeşidinin ve hangi noktada meydana geldiğinin tespit edilmesi her zaman mümkün olmuyordu.
Tespiti kolay olan birkaç arızaya göre monofaze hatlarda bu arızaların nasıl tespit edildiğinden bahsedelim.
Kısa Devre Arızasının Aranması
Arızalı olan hat, bağlı bulunduğu bütün noktalardan ayrılır ve tüm uçları açık hale getirilir. Bir ohmmetre yardımıyla hattın bir başından iki damar iletken arasında ölçüm yapılır. Arıza olmayan hatta normalde sonsuz bir değer (çok büyük değerlerde) okunması gerekir. Eğer sonsuz değer yerine sonlu bir değer okunuyorsa bu iki iletken arasında bir kısa devre olduğu tespit edilmiş olunur.
Kopukluk Arızasının Aranması
Kısa devre arızası aranması sonucu sonsuz bir değer okunuyor ve herhangi bir sonuç alınamadı ise bu defa kabloda kopukluk olup olmadığına bakılır. Bu noktada ölçüm yapılan uçların dışında ki diğer uçtaki iki kablo bir biri ile köprülenir ve yine ohmmetre ile ölçüm yapılır. Ölçüm sonucunda yine sonsuz değer okunuyor ise bu hatta kopukluk olduğu anlaşılır.
Toprak Kaçağı Arızası Aranması
Normal şartlarda toprak ile iletken arasında olması gereken direnç değeri sonsuzdur. Ancak toprak ile iletken arasında yapılan ölçüm sonucu sonlu bir değer okunuyorsa iletkenden toprağa kaçak olduğu anlaşılabilir.
Bu arızaların tespit edilmesinden sonra kilometrelerce uzunluktaki kablonun hangi noktasında arıza olduğu da çok önemlidir. Eski yöntemlerde çeşitli hesaplamalar ile arızalı noktalar tespit edilmekteydi.
Kısa devre arızasının hangi noktada olduğunun tespitinde; Wheatstone köprüsü ile üç adet ölçme yöntemi, toprak kaçak arızasını üç bilinmeyenli denklem yöntemi ve kopukluk arızasını ise kapasite (C) ve endükstans (L) ölçümü ile yapılmaya çalışılmaktaydı.
Kablo Arıza Tespitinde Kullanılan Arıza Tespit Cihazları
Gelişen teknoloji ile birlikte yoğun, yorucu ve hata yapma olasılığı yüksek olan hesaplamaların rafa kalktığını ve çeşitli arıza tespit cihazları ile arızaların kolayca ne olduğu ve hangi noktada bulunduğu tespit edilebildiğini görebilmekteyiz.
Cihazları tanıtmadan önce bu cihazlarla yapılmış olan bir arıza tespitinin nasıl yapıldığının örneğini görelim. Ardından bu örneğe göre cihazları tanımamız daha kolay olacaktır.
Örnek;
Monofaze bir sistemde 2x50 mm2 4 km uzunluğunda bir yeraltı kablo hattında arıza olduğunu düşünelim. Gerekli güvenlik önlemleri alınıp kablonun bağlantı uçları mevcut sistemlerden ayrılır.
Bu aşamada hattın bir ucundan arızalı olan kablonun iki iletkenini TDR500/3 marka arıza tespit cihazına bağlarız.
Cihaz üzerinde gerekli ayarlar yapıldıktan sonra arıza tespitine başlanır ve cihaz kısa bir süre içerisinde kabloda kısa devre arızası olduğunu ve bu arızanın 2672. metrede olduğunu gösterir.
Bu çalışma, kablonun diğer ucundan yapıldığında yine kısa devre olduğu ve arızanın 1328. metrede (4000-2672) tespit edildiğini bildirecektir
Arızanın ne olduğu ve arıza noktası tespit edildikten sonra arızalı noktayı aramaya başlayabiliriz.
Bu noktada iki adet cihazdan biri işimizi görecektir. TW-8800 ve TW-82 ile kablonun ucundan başlanarak yeraltındaki kablo izlenir ve arızanın bulunduğu noktaya mesafe ölçülerek gidilir. Ardından bu nokta kazılarak arıza onarımı yapılır.
TW-8800 ve TW-82 enerjili ve enerjisiz kabloları yer altından tespit edebilirler.
TDR500/3
TDR500/3 çeşitli kablolarda arızanın ne olduğunu ve kaçıncı metrede meydana geldiğini tespit edebilen cihazdır.
TDR500/3;
>Hasar almış elektrik güç kablolarının,
> Bakır telekom kablolarının,
> Koaksiyel kabloların,
> Kablolama altyapısındaki arıza yerlerinin hangi noktada olduğunu bulabilir.
> Kopukluk, kısa devre, nemden oluşan hasarları ve diğer arızaları kablonun empedans değişimini inceleyerek kablodaki bu hataları bulabilir.
> Bir uçtan diğer uca 4000 metreye kadar uzunlukta kablolarda kullanılabilir.
TDR500/3 Arıza Grafikleri
TW-8800
3 farklı frekansta; 0.82 kHz, 8.2 kHz, 82 kHz yanyana giden kablolardan birini veya yanındaki diğer kabloları isteğe göre arayabilirsiniz. TW-8800 hem enerjili hem de enerjisiz kablolarda arama yapabilir. Cihaz transmitter ve receiver olmak üzere iki parçadan oluştur.
Kablo arama iki farklı şekilde yapılabilmektedir.
Aktif Arama
Hem transmitter hem de receiver beraber kullanılır (enerji bulunmayan kablolarda). Transmitter tarafında gönderilen sinyal, receiver tarafından okunarak kablonun yeri tespit edilebilir.
Pasif Arama
Sadece receiver kullanılır. Enerjili kablolarda 50/60 Hz bandında arama yapılır. Bu metodla elektrik güç kablolarını, ptt kablolarını ve kablolu tv hatlarını izlemek oldukça kolaydır.
TW-82
Bu cihaz ile sadece enerjisiz kablolarda arama yapılabilir. Enerjili olmayan kablolar kolaylıkla takip edilebilir ve koptuğu nokta tespit edilebilir.
> Tek frekansa sahptir. (87,175 kHz)
> 3 metreye kadar derinlik okuyabilir.
> Transmitter ve receiverdan oluşur.
> IP65 standartlarına uygun olduğu için nemli ve rutubetli ortamlarda rahatlıkla kullanılabilir.
TW-8800 ve TW-82 arıza tespit cihazları değildir ancak kablonun kopuk olması durumunda transmitter tarafından gönderilen sinyal kopukluğun meydana geldiği noktada azalma göstereceği için bu arıza tespit edilebilmektedir.
